थानकोट ।

अष्ट्रेलियाको तस्मानियास्थित दुर्गम समुद्री तटमा फसेका ९० डल्फिनलाई बुधबार वन्यजन्तु संरक्षण टोलीले मार्ने तयारी गरिरहेको छ।

उद्धार प्रयास असफल भएपछि तनावग्रस्त अवस्थामा रहेका यी डल्फिनलाई ‘दुःख नदिन’ मार्ने निर्णय गरिएको हो।

मंगलबार साँझ तस्मानियाको दक्षिणी टापुस्थित एक सुनसान तटमा गहिरो समुद्रमा बस्ने दुर्लभ प्रजातिका १५७ डल्फिनको ठूलो समूह अड्किएको भेटिएको थियो। तर बुधबारसम्म जीवित रहेका ९० डल्फिन घामको प्रचण्ड ताप र तीव्र हावाले झन् कमजोर बनेका थिए।

‘चिकित्सकीय परीक्षणपछि डल्फिनलाई मार्ने निर्णय गरेका छौं,’ घटनाका प्रमुख अधिकारी सेली ग्राहामले भनिन् ‘बाँकी रहेका ९० वटै डल्फिनलाई मार्ने सम्भावना छ।’

यी डल्फिनहरू ‘फल्स किलर ह्वेल’ प्रजातिका रहेको अनुमान गरिएको छ। यो प्रजाति ओरकाजस्तो खप्पर भएको हुनाले ‘झुटा कातिल ह्वेल’ भनेर चिनिन्छ।

डल्फिनलाई समुद्रमा फर्काउने प्रयास गरिए पनि सफल हुन नसकेको समुद्री जीवविज्ञ क्रिस कार्लायन बताउँछन्। ‘मैले १६ वर्षदेखि तस्मानियामा यस्तो उद्धार कार्य गर्दै आएको छु, तर यो स्थान सबैभन्दा कठिन रहेको छ। यहाँ पुग्नै गाह्रो छ, उद्धार झन् चुनौतीपूर्ण छ,’ उनले भने ‘आज बिहानसम्म हामीले भरमग्दुर प्रयास गर्यौं, तर अब हामीसँग अरू विकल्प छैन।’

मंगलबार खिचिएका तस्बिरहरूमा कालो चम्किलो छाल भएका डल्फिनहरू चिसो बालुवामा अल्मलिएर संघर्ष गरिरहेको देखिन्छ। ‘यति ठूला जनावरलाई मार्नु सामान्य प्रक्रिया होइन,’ कार्लायन भन्छन्।

अष्ट्रेलियाको तटमा फल्स किलर ह्वेलको सामूहिक फँस्ने घटना पहिल्यै पनि भएको भए पनि तस्मानियाको यस क्षेत्रमै यति ठूलो समूह पहिलो पटक फसेको हो।

‘हामी प्रायः यस्ता घटनाको मूल कारण पत्ता लगाउन सक्दैनौं,’ कार्लायन भन्छन्, ‘तर यी डल्फिनहरूको सामाजिक सम्बन्ध निकै बलियो हुन्छ। एउटा मात्र अलमलियो भने सबैलाई तटमा तानेर ल्याउने सम्भावना रहन्छ।’

डल्फिनहरू आर्थर नदीनजिकैको तटमा फसेका हुन्। यो क्षेत्र बगर र तीव्र हावाका कारण कुख्यात छ। ‘जब डल्फिन वा ह्वेल समुद्री किनारमा अड्किन्छन्, तब तिनको जीवन गणनाको खेल मात्र रहन्छ,’ समुद्री वैज्ञानिक भेनेसा पिरोट्टा भन्छिन्। ‘किन यिनीहरू फस्छन् भन्नेबारे अझै पक्का कारण थाहा छैन। तर तस्मानिया यस्ता घटनाको ‘हटस्पट’ बन्दै गएको छ।’

फल्स किलर ह्वेलहरू ६ मिटर (२० फिट) लामो हुन सक्छन् र सामाजिक रूपमा ठूला समूहमा बस्छन्। वयस्क डल्फिनको तौल एक टनभन्दा बढी हुन सक्छ। ‘यो प्रजाति प्रायः सामूहिक रूपमा फस्ने गर्छ, जसले गर्दा सयौं जनावरहरूको ज्यान जान्छ,’ अष्ट्रेलियन म्युजियमका अनुसार।

तर यी डल्फिनबारे अझै धेरै कुरा रहस्यमयी नै छन्। तिनको कुल जनसंख्या बारे पक्का तथ्यांक छैन। अष्ट्रेलियन सरकारले फल्स किलर ह्वेललाई ‘नजिकै खतरामा पर्ने’ प्रजातिका रूपमा वर्गीकृत गरेको छ।